Bại não là gì?

Bại não (CP) là một nhóm các tình trạng thần kinh (não). Những rối loạn này ảnh hưởng đến chuyển động cơ thể và cơ bắp. Nó thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh và cho đến dưới 5 tuổi, khi não phát triển. Trẻ bị CP có thể bị cứng hoặc yếu cơ. Điều này có thể khiến họ thực hiện các cử động cơ bất thường. Trẻ bị CP có thể mất nhiều thời gian hơn bình thường để bắt đầu lăn, ngồi dậy, bò hoặc đi.

CP có thể nhẹ hoặc nặng:

• Trẻ bị CP nhẹ có thể di chuyển vụng về nhưng cần ít hoặc không cần trợ giúp. 
• Một đứa trẻ bị CP nặng có thể không đi lại được. Nó có thể gặp khó khăn khi nói và có thể cần được chăm sóc và hỗ trợ suốt đời.

Bại não được chia thành nhiều loại 

Có 3 loại CP chung:

• Bại não co cứng là dạng phổ biến nhất. Nó làm cho các cơ cứng lại và gây khó khăn trong việc di chuyển. Nó có thể chỉ ảnh hưởng đến một bên cơ thể, chỉ chân hoặc toàn bộ cơ thể. Điều này tùy thuộc vào loại bại não co cứng và mức độ nghiêm trọng có thể được chia thành 3 nhóm nhỏ: liệt cứng hai chi dưới, liệt nửa người và liệt cứng tứ chi. 
• Bại não gây ra các cử động cơ thể không kiểm soát được. Đây có thể là chậm hoặc nhanh và giật. Nó ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể.
• Bại não mất điều hòa ảnh hưởng đến khả năng giữ thăng bằng, phối hợp và nhận thức chiều sâu. Đây là dạng bại não ít phổ biến nhất.

Một số trẻ sẽ có dấu hiệu của nhiều loại CP. Điều này được gọi là bại não kết hợp.

• Nhiều trẻ bại não còn mắc các bệnh lý khác. Phổ biến nhất bao gồm:
• Khuyết tật trí tuệ hoặc khó khăn trong học tập.
• Co giật.
• Tăng trưởng và phát triển chậm.
• Dị tật cột sống.
• Mất thị lực hoặc thính giác.
• Rối loạn ngôn ngữ.
• Nhiễm trùng và bệnh lâu dài.

Các triệu chứng của bệnh bại não 

Trẻ em bị CP có nhiều triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng thường không trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Bao gồm:

• Cơ bắp cứng hoặc cơ bắp quá mềm.
• Chuyển động không kiểm soát, thiếu sự phối hợp.
• Đi lại khó khăn (ví dụ, một chân có thể lê lết).
• Khó khăn trong việc kiểm soát các chuyển động cầm nắm (ví dụ, khó viết hoặc cài cúc áo sơ mi).
• Khó nói, nuốt hoặc ăn uống.
• Chảy nước dãi quá mức.
• Co giật.

Các dấu hiệu của CP thường xuất hiện trong vài tháng đầu đời của trẻ. Chúng thường là dấu hiệu của sự chậm phát triển. Điều này có nghĩa là chúng không đạt được các mốc phát triển trong thời gian bình thường. Những mốc quan trọng này bao gồm học lăn, ngồi, bò hoặc đi.

Điều gì gây ra bệnh bại não?

Bại não là do não phát triển bất thường hoặc chấn thương não. Tổn thương não có thể xảy ra trước khi em bé được sinh ra. Nó cũng có thể xảy ra trong khi sinh hoặc trong vài năm đầu đời sau khi sinh. Trong hầu hết các trường hợp, bệnh bại não xuất hiện khi mới sinh.

Thông thường, não sẽ gửi một thông điệp cho cơ thể biết chính xác cách thức và thời điểm di chuyển. Trẻ bại não bị tổn thương phần não gửi các thông điệp này. Điều này ảnh hưởng đến cách trẻ bại não nói chuyện, đi lại và di chuyển.

• Một số bệnh nhiễm trùng ở người mẹ mang thai có thể làm tăng nguy cơ tổn thương não ở trẻ đang phát triển và gây bại não. Những bệnh nhiễm trùng này bao gồm rubella hoặc thủy đậu. Đôi khi, não của em bé không phát triển bình thường trong bụng mẹ. Điều này cũng có thể dẫn đến bại não. Các bác sĩ không biết chắc chắn tại sao điều này xảy ra. Trong một số trường hợp, nó có thể liên quan đến việc người mẹ tiếp xúc với một số chất độc hại.

• Chuyển dạ hoặc sinh nở khó khăn có thể gây bại não. Điều này có thể xảy ra nếu thiếu oxy lên não của em bé trong khi sinh. Vàng da nặng không được điều trị ở trẻ sơ sinh cũng có thể dẫn đến bại não.
• Viêm màng não hoặc viêm não do virus ở trẻ em có thể dẫn đến bại não. 
• CP cũng có thể do chấn thương não trong vài tháng hoặc vài năm đầu đời. Điều này có thể là do tai nạn hoặc do bị rung lắc.

Nhiều trường hợp không tìm ra nguyên nhân khiến trẻ bị bại não.

Yếu tố nguy cơ bại não 

Một số điều có thể làm tăng nguy cơ trẻ bị bại não. Các yếu tố rủi ro bao gồm: 

• Nhiễm trùng, chẳng hạn như rubella, ở người mẹ mang thai.
• Các vấn đề về lưu thông máu trong não trước khi sinh.
• Sinh non hoặc nhẹ cân.
• Em bé ở tư thế chân trước (ngực) khi bắt đầu chuyển dạ.
• Chuyển dạ và sinh nở khó khăn hoặc sinh nhiều lần.
• Tiếp xúc với chất độc hại ở bà mẹ mang thai.
• Vàng da nặng ở trẻ sơ sinh.
• Nhiễm trùng ở em bé sau khi sinh, chẳng hạn như viêm màng não do vi khuẩn.
• Chấn thương đầu sau sinh.

Bại não được chẩn đoán như thế nào?

Bại não thường được chẩn đoán trong hai năm đầu đời của trẻ. Bác sĩ sẽ xem xét cơ bắp, tư thế và phản xạ của con bạn. Bác sĩ sẽ hỏi bạn về sự phát triển thể chất của bé. Họ có thể theo dõi em bé theo thời gian, theo dõi sự tăng trưởng và phát triển của trẻ. Bác sĩ của bạn cũng có thể yêu cầu các xét nghiệm đặc biệt, chẳng hạn như chụp CT hoặc chụp MRI. 

=> Những thứ này có thể giúp bác sĩ xem não có bị tổn thương hay không. Những xét nghiệm này cũng có thể giúp bác sĩ xác định xem các triệu chứng của con bạn có phải là kết quả của một chứng rối loạn khác hay không.

Lưu ý: Trẻ em có các triệu chứng nhẹ hơn có thể không được chẩn đoán cho đến khi chúng được 4 hoặc 5 tuổi. 

Làm thế nào để ngăn ngừa bại não?

Một số trường hợp bại não là không thể đoán trước. Chúng là kết quả của những biến chứng xảy ra trong quá trình mang thai hoặc sinh nở mà không thể lường trước được.

Cách tốt nhất để ngăn ngừa bại não là thực hiện các bước để giảm thiểu các yếu tố rủi ro. Bạn có thể làm điều này bằng cách:

• Duy trì sức khỏe thể chất của bạn trong suốt thai kỳ. Điều này bao gồm ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục và nghỉ ngơi nhiều.
• Uống axit folic. Nó đã được chứng minh là ngăn ngừa sinh non, có liên quan đến bệnh bại não.
• Đi khám đầy đủ theo lịch khám thai. Hãy cho bác sĩ của bạn nếu có bất cứ điều gì bất thường xảy ra 
• Tránh những thói quen không lành mạnh. Điều này bao gồm uống rượu, hút thuốc hoặc sử dụng ma túy.
• Theo dõi vàng da sau khi sinh. Vàng da không được điều trị có thể dẫn đến bại não.
• Tuân thủ lịch tiêm chủng. Một số bệnh có thể phòng ngừa được, chẳng hạn như rubella, có thể gây bại não.
• Tránh thương tích hoặc tai nạn tiềm ẩn. Luôn buộc chặt con bạn vào ghế ô tô một cách an toàn khi di chuyển trên ô tô. Không bao giờ lắc em bé. Điều này có thể gây chấn thương não dẫn đến bại não. Đảm bảo rằng bất kỳ ai trông con bạn đều đáng tin cậy và sẽ không lay hoặc làm hại con bạn.

Điều trị bại não 

Không có cách chữa trị cho CP. Nếu con bạn bị CP, bác sĩ sẽ giúp bạn lập một kế hoạch điều trị. Kế hoạch có thể bao gồm:

• Vật lý trị liệu: Tập thể dục và rèn luyện cơ bắp sẽ giúp trẻ có được sự cân bằng, linh hoạt, phối hợp và sức mạnh. Nó có thể giúp trẻ học cách sử dụng các thiết bị hỗ trợ. Chúng có thể bao gồm nạng, nẹp hoặc xe lăn nếu cần.
• Ngôn ngữ trị liệu: Các nhà trị liệu ngôn ngữ có thể giúp trẻ nói hoặc ngôn ngữ ký hiệu, nuốt và ăn.
• Trị liệu nghề nghiệp: Điều này dạy trẻ cách tự chăm sóc bản thân. Nó có thể giúp dạy trẻ em thực hiện các hoạt động hàng ngày ở nhà hoặc ở trường. Nó cũng giúp trẻ học hoặc cải thiện các kỹ năng vận động tinh, chẳng hạn như viết.
• Thuốc: Bác sĩ có thể kê toa thuốc giãn cơ để giảm cứng cơ. Nếu con bạn bị co giật, bác sĩ có thể khuyên dùng thuốc chống co giật.
• Phẫu thuật: Cơ hoặc gân của trẻ có thể rất cứng. Điều này giới hạn phạm vi chuyển động của cánh tay hoặc chân. Trong những trường hợp này, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật.

Nguồn: https://familydoctor.org/condition/cerebral-palsy/

Người dịch: Dược sĩ Diệu Nguyên 

Xem thêm: 

• Rối loạn giao tiếp ở trẻ em